Baş Dönmesi (Vertigo) Genel Bilgiler

Baş Dönmesi (Vertigo) Genel Bilgiler

BaÅŸdönmesi (Vertigo)

İnsanın kendisinin veya çevresinin döndüÄŸünü hissetmesidir.

Vertigo; bir hastalığın adı deÄŸildir, sadece baÅŸ dönmesi anlamındadır. BaÅŸ dönmesi sıklıkla bir iç kulak probleminden kaynaklanır. Bazı hastalar denge bozukluklarını dengesizlik, sallanma, dalgalanma, sersemlik, ayakta duramama, düÅŸecekmiÅŸ gibi olma, zemin kayması, saÄŸa sola çekilme gibi sözlerle ifade edebililer. Dönme hissi olmadan hissedilen bu tür dengesizlikler de iç kulak probleminden kaynaklanabilir.

Denge, iç kulakta bulunan denge organı, gözler ve vücutta kas iskelet sistemindeki sensörlerin koordine çalışması ile saÄŸlanan kompleks bir mekanizmadır. Bu sistemler arasında koordinasyonu saÄŸlayan ise beyindir. Bu nedenle bu organları ilgilendiren pekçok hastalık karşımıza ilk bulgu olarak baÅŸ dönmesi ile çıkabilmektedir. Dengenin saÄŸlanmasından birincil olarak sorumlu olan organ iç kulaktaki denge organıdır. Denge ve iÅŸitme organı, saÄŸlam bir kemik koruma ile çevrilidir. Bunun içerisinde ise denge duyu reseptörlerinin ve hücrelerinin yerleÅŸtiÄŸi zar bir yapıdan oluÅŸan membranöz iç kulak vardır. Membranöz iç kulak ile kemik kapsül arasında perilenf adı verilen bir sıvı, membranöz iç kulağın içinde ise endolenf adı verilen bir sıvı vardır. İç kulaktaki denge organı 3 adet yarım daire kanalı ve vestibüldeki utrikül ve sakkül denilen özelleÅŸmiÅŸ yapılardan oluÅŸur. Yarım daire kanalları başın dairesel hareketlerini algılarken, utrikül ve sakkül ise başın doÄŸrusal hareketlerini algılarlar. Üst (süperior) ve yan (lateral) yarım daire kanalları ve utrikülden çıkan sinir lifleri üst denge sinirini oluÅŸturur. Arka (posterior) yarım daire kanalı ve sakkülden çıkan sinir lifleri ise alt denge sinirini oluÅŸturur. Alt ve üst denge sinirleri denge organındaki bilgilerin beyne ulaÅŸmasını saÄŸlarlar. Her iki iç kulaktaki denge organı birbirine simetrik çalışır. Dengemizi saÄŸlamada en önemli veri, iç kulaktaki denge organından beyine sürekli olarak gönderilen, başın uzaydaki konumu hakkındaki biligilerdir. Bu sayede gözlerimiz kapalıyken bile ya da karanlık bir yerde iken bile ayakta durabilmekteyiz. İç kulaktaki denge organlarının çalışmasındaki orantısızlıklar baÅŸ dönmelerinin en sık sebebidir. Dengenin saÄŸlanmasında görev alan diÄŸer organlar; gözler (vücudun boÅŸlukta nerede olduÄŸunu (ayakta, ters dönmüÅŸ gibi) ve hareketin yönünü görür), derin duyu reseptörleri (kas, eklem ve omurga gibi organlarda bulunur, vücudun hangi bölgesinin yere deÄŸdiÄŸini, vücudun hangi kısımlarının hareket ettiÄŸini algılar) ve merkezi sinir sistemindeki üst yapılar (diÄŸer dört sistemden gelen bütün bulguları deÄŸerlendirerek, aradaki iliÅŸkiyi saÄŸlar. Merkezi sinir sistemi, bu dört sistemden birbiriyle tutarsız veriler aldığı zaman, kiÅŸi, sersemlik veya baÅŸ dönmesi hisseder). Tüm bu yapılar sayesinde kiÅŸi, vücudunun hangi yönde, nereye dönük olduÄŸu, ne tarafa doÄŸru hareket ettiÄŸi veya döndüÄŸünün bilincinde olur.

BaÅŸdönmesi (Vertigo) Yapan BaÅŸlıca Hastalıklar:

Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (İç Kulak Kristal Hastalığı): Ä°ç kulakta duyu hücrelerinin üzerinde yer alan kalsiyum kristallerinin dökülmesi ve bu kristallerin yer çekimi ve baÅŸ hareketleriyle iç kulakta kontrolsüz hareketleri sonucu ortaya çıkar, en sık baÅŸ dönmesi sebebidir.

Meniere Hastalığı: Ä°ç kulakta bulunan endolenf sıvısının fazlalığı sonucu ortaya çıkan, iÅŸitme azlığı ve çınlamanın da olduÄŸu bir hastalıktır.

Vestibüler Nörinit: Üst solunum yolu infeksiyonunu takiben, viruslerin denge sinirini etkilemesi ile ortaya çıkar.

Perilenf Fistülü: Dış ortamda meydana gelen ani basınç deÄŸiÅŸikliÄŸinde, orta kulak ile iç kulağı birbirinden ayıran zarlarda yırtık ve iç kulak sıvısının orta kulaÄŸa akması sonucu oluÅŸur.

Akustik Nörinom: Denge sinirinin iyi huylu tümörüdür.

Araç Tutması: Bbir aracın içinde iken iç kulak, gözler ve derin duyu algılayıcılarından beyne giden verilerin eÅŸit olmaması sonucu ortaya çıkar.

YaÅŸlılığa BaÄŸlı BaÅŸ Dönmesi: YaÅŸlılıkta oluÅŸan birçok deÄŸiÅŸiklik gibi iÅŸitme ve dengeyi saÄŸlayan sistemlerde de zayıflama olması sonucu baÅŸdönmesi ve denge bozukluÄŸu görülebilir. 

Labirentit: İç kulak yapılarının infeksiyon ajanları ile etkilenmesi sonucu, baÅŸdönmesi, iÅŸitme kaybı, çınlama gibi ÅŸikayetlerle giden klinik tablodur.

Bilateral Vestibüler Yetmezlik: her iki iç kulaktaki denge organının hasarı sonucunda ortaya çıkan dengesizlikle karakterize bir klinik tablodur. Bu hastalarda sıklıkla hareket halinde iken ve de özellikle karanlıkta ortaya çıkan ÅŸiddetli dengesizlik bulunur. 

Vestibüler Migren: Vestibüler migren terimi ise direkt olarak migrenin neden olduÄŸu baÅŸ dönmesi ataklarını tarifler. Yani bu hastalıkta baÅŸ dönmesinin nedeni direkt olarak migren hastalığıdır, nörolojik hastalıklar arasında en sık baÅŸ dönmesi yapan nedendir.

Multipl Skleroz: Multiple Scleroz (MS) demiyelinizan, otoimmün bir santral sinir sistemi hastalığıdır. Genellikle genç eriÅŸkinlerde görülür ve kadınlarda daha sıktır. Hastalık merkezi sinir sistemindeki her bölgeyi etkileyebilir. BaÅŸ dönmesi hastalığın tüm evrelerinde sık karşılaşıldığı gibi bazen hastalığın ilk belirtisi olabilir. 

Serebrovasküler Hastalıklar: Merkezi sinir sisteminin kanlanmasının bozulduÄŸu durumlarda yani beyne kan akımının azalması (iskemi) ya da beyin kanaması durumlarında baÅŸ dönmesi ve dengesizlik görülebilir, bu hastalarda kısmi ya da tam felçler, konuÅŸma bozuklukları, görme bozuklukları da görülebilir.

Kalp Damar Hastalıkları:

Endokrinolojik Hastalıklar: